Miejsce Aukcji
Historyczna rezydencja królewska w Wilanowie łączy tradycje staropolskiego dworu, włoskiej willi i francuskiego pałacu usytuowanego między dziedzińcem a ogrodem. Powstała w końcu XVII w. dla króla Jana III Sobieskiego, wybitnego stratega opromienionego sławą wiktorii wiedeńskiej 1683 r., patrona artystów i uczonych, miłośnika książek i gospodarza dobrze zarządzającego licznymi majątkami ziemskimi. Letnia rezydencja w Wilanowie była jego prywatnym domem, dającym wytchnienie od gwaru stolicy, a jednocześnie wystarczająco bliskim oficjalnej siedziby władcy i sejmu Rzeczypospolitej – zamku królewskiego w Warszawie. Wokół pałacu założono wspaniałe ogrody z kwiatowymi dywanami, ozdobione rzeźbami i elementami małej architektury, folwark z budynkami gospodarczymi oraz zwierzyniec. W bogatym programie dekoracji fasad i pałacowych wnętrz możemy do dziś podziwiać siłę autorskiego przekazu stworzonego przez Jana III, który sam decydował o wyborze tematów i form architektonicznych budowli. Wykształcony monarcha w czytelny dla współczesnych sposób nawiązywał do tradycji antycznej i wizerunku władcy, którego cnoty przyczyniają się do dobrobytu Rzeczypospolitej i jej mieszkańców. Stąd w dekoracjach tak wiele wątków mitologicznych, posągów muz – patronek sztuk wyzwolonych, portretów rzymskich cesarzy i herosów. Jest też wiele wątków miłosnych, bo Wilanów był domem kochającej się pary – Jana i Marii Kazimiery Sobieskich, którzy wspólnie wychowali czwórkę dzieci.
Król Jan III spędził w Wilanowie ostatnie chwile życia i tu zmarł, a rezydencję przejęli synowie. Kupiła ją w 1720 r. Elżbieta Sieniawska, wpływowa i utalentowana magnatka. Doceniała wartość symboliczną Wilanowa, zadbała o odnowę pałacu i dobudowała do niego skrzydła zgodnie z zamierzeniami i według planów Jana III. Kolejni właściciele pałacu także rozbudowywali rezydencję dbając jednocześnie o zachowanie jej charakteru, wyjątkowości i ducha miejsca. Izabella Lubomirska kazała wznieść pawilon przylegający do południowego skrzydła pałacu, z oryginalną, bogato wyposażoną łazienką, oraz wolnostojące budynki kuchni i kordegardy, które zaprojektował wybitny architekt Szymon Bogumił Zug.
W 1805 r. z inicjatywy Aleksandry i Stanisława Kostki Potockich, właścicieli pałacu od 1799 r., udostępniono apartamenty królewskie i pamiątki po rodzinie Sobieskich oraz znakomitą kolekcję dzieł sztuki europejskiej i dalekowschodniej – obrazów, rzeźb, wyrobów rzemiosła artystycznego, ceramiki antycznej i biskwitów. Tak powstało pierwsze w Polsce muzeum sztuki. Perłą zbiorów jest Portret konny Stanisława Kostki Potockiego (1781), obraz Jacques’a-Louisa Davida, jednego z najwybitniejszych malarzy europejskich.
Pałac otaczają ogrody, w których zachowano i pielęgnuje się historyczne wzorce: dywany kwiatowe na tarasach, boskiety i bukszpanowe szpalery w ogrodzie północnym, niezwykły ogród różany, który latem i jesienią przyciąga wielu gości spragnionych widoku dawnych odmian róż otaczających fontannę i ich urzekającego zapachu. Dopełnieniem ogrodów są parki w stylu angielsko-chińskim i angielskim z licznymi starymi drzewami i malowniczymi osiami widokowymi, wykorzystujące w kompozycji naturalne zbiorniki wodne – Potok Służewiecki i Jezioro Wilanowskie. Po jego przeciwnej stronie znajduje się cenny rezerwat przyrody Morysin.
Prowadzone od 2004 r. kompleksowe prace rewitalizacyjne fasad i wnętrz pałacu oraz ogrodów przywróciły świetność królewskiej rezydencji, tak chętnie odwiedzanej przez publiczność. Dziś muzeum aktywnie realizuje misję edukacyjną organizując wystawy, koncerty, lekcje muzealne poświęcone zarówno wartościom kulturowym, jak i przyrodniczym wilanowskiej rezydencji, konferencje i seminaria na temat historii i kultury staropolskiej, prowadzi także badania naukowe i wydaje książki oraz katalogi. Wielką popularnością cieszą się warsztaty rekonstrukcji historycznej, zwłaszcza kulinarnej, podczas których wykorzystywane są receptury z najstarszych książek kucharskich wydawanych przez muzeum we współpracy z badaczami historii wyżywienia i kultury stołu. Upowszechnianiu wiedzy służy też portal internetowy muzeum z Pasażem wiedzy, otwartym zasobem kilku tysięcy artykułów popularnonaukowych, galeriami zdjęć i filmami przybliżającymi wydarzenia z historii i obyczaje mieszkańców Rzeczypospolitej Obojga Narodów w epoce nowożytnej. Zespół muzeum aktywnie uczestniczy w realizacji projektów sieci europejskich rezydencji królewskich i sieci ogrodów historycznych, co sprzyja wymianie doświadczeń i służy promocji Polski oraz wkładu polskiego muzealnictwa w ochronę wspólnego europejskiego dziedzictwa.
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, rok założenia: 1805.
Muzeum pałacowe jak uczy historia co ok. 42-45 lat musi przeprowadzić generalne remonty konserwatorskie zabytkowych budynków (w sumie 38 obiektów kubaturowych z ok. 100), mających w sumie ok. 23000 m kw. powierzchni użytkowej, oraz na bieżąco konserwować i utrzymywać kolekcje dzieł sztuki i wystrój artystyczny wszystkich pomieszczeń, zwłaszcza tych z bogatymi dekoracjami zabytkowymi. Muzeum ponadto utrzymuje dwa zabytkowe parki – Wilanowski i Morysińki o powierzchni w sumie 92 ha. Do tego trzeba doliczyć koszty infrastruktury technicznej i recepcyjnej muzeum oraz realizacji programów z zakresu działalności kulturalnej, jak przede wszystkim flagowy program edukacji kulturalnej oraz patriotyczno-obywatelskiej.
System wsparcia instytucji kultury z donacji/darowizn prywatnych na cele kultury – osób fizycznych i firm – jest w Polsce słaby i w zasadzie nie istnieje (poza firmami z udziałem Skarbu Państwa) w porównaniu do krajów demokracji obywatelskiej, gdzie jest dość szeroko stosowany obyczaj działalności społecznej wspartej odpisami od podatków do określonego limitu rocznie. W Polsce poza kościołem odpisy pochodzą od podstawy podatkowej, co nie motywuje darczyńców. Darczyńca nie ma ulgi podatkowej. Podczas gdy w politykach fiskalno-społeczno-kulturalnych rządów niektórych państw (np. konserwatyści np. w USA i Wlk. Brytanii) ulgi są okresowo wprowadzane, by wspomóc muzea i ich kolekcje (po spełnieniu warunków społecznej użyteczności, ale bez kontekstu sponsoringowego), albo na stałe przy niskich limitach rocznych z jasnym celem społecznej ofiarności do oceny fiskusa i gremia specjalistów.
Dlatego tak ważna jest aktywizacja prywatnych przedsiębiorców w działania filantropijne i wsparcie finansowe potrzebne do rewitalizacji i utrzymania zabytków, które są naszym dziedzictwem kulturowym.
Nasza inicjatywa wspiera słuszne sprawy
Rewitalizacja zabytkowych budynków to jeden z najważniejszych obszarów działalności OmenaArt Foundation. Dlatego w 2023 roku fundacja nawiązała współpracę z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, mającą na celu renowację wyjątkowych malowideł w Galerii Północnej. OmenaArt Foundation nie tylko wsparła konserwację znajdujących się tam dekoracji kwotą niemal 800 000 zł, lecz także zaangażowała się w promocję ochrony zabytku.
Galeria Północna, zbudowana pod koniec XVII wieku z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego, wraz z polichromiami Michelangelo Palloniego stanowią wyjątkowe dziedzictwo artystyczne w Polsce. Tematyka malowideł skupia się na mitologicznej historii miłosnej Amora i Psyche, jest alegorią miłości i związku Jana III Sobieskiego i Marysieńki.
Ze względu na otwarty charakter galerii i narażenie na szkodliwe warunki środowiska zewnętrznego wiele z tych dzieł uległo poważnym zniszczeniom. Projekt konserwacji obejmuje badania technologiczne, dokumentację oraz dalsze zabezpieczanie dekoracji w galeriach. Prace zostały zaplanowane na około dziewięć miesięcy, a ich koniec przewidziano na maj 2024 roku. W projekcie bierze udział kilkunastu ekspertów zajmujących się konserwacją dekoracji rzeźbiarskich i malarstwa ściennego oraz specjalistów z obszaru materiałowych badań laboratoryjnych.
Współpraca OmenaArt Foundation z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie to znakomity przykład synergii między sektorem publicznym a prywatnym, w której wspólne cele i wartości kierują realizacją projektu. Dzięki temu unikalne malowidła Galerii Północnej nie tylko zostaną uratowane przed degradacją, lecz także odzyskają pierwotną świetność, by cieszyć przyszłe pokolenia miłośników sztuki i historii.
